0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Alerji ve astım sıklıkla birlikte görülür. Baharın gelmesiyle birlikte alerjik hastalıkların görülme sıklığında büyük bir artış olur. Bunun nedeni havada yayılan ağaç, çiçek ve çimenlerin oluşturdukları polenlerdir. Kişi alerjik bir bünyeye sahipse, vücuda giren polenler bazı maddelerin salgılanmasına neden olur. Bu da gözlerdeki ve burun zarlarındaki kılcal damarların genişleyerek dokuların şişmesine yol açar. Bunun sonucunda bahar alerjisine ait bulgular oluşur. Bahar alerjisine halk arasında ”saman nezlesi” denir.

Saman nezlesi polen, toz akarları ve evcil hayvan kepeği gibi tetikleyen maddeler de astım belirtilerine neden olabilir. Bazı insanlarda cilt veya besin alerjileri astım semptomlarına neden olabilir, buna alerjik astım veya alerjiye bağlı astım denir. Bir kişinin bağışıklık sistemi gıdalar, polen, ilaçlar veya arı zehri gibi belirli maddelere karşı aşırı duyarlı hale geldiğinde alerjik bir reaksiyon meydana gelir.

Alerjik reaksiyona neden olan bir maddeye alerjen denir. Birçok alerjen, çoğu insan için zararsız olan günlük maddelerdir. Bununla birlikte, bağışıklık sistemi ona karşı belirli bir tür olumsuz reaksiyon gösteriyorsa, herhangi bir şey alerjen olabilir.

Bağışıklık sisteminin rollerinden biri de vücuttaki zararlı maddeleri yok etmektir. Bir kişinin bir maddeye alerjisi varsa, bağışıklık sistemi o madde zararlıymış gibi tepki verir ve onu yok etmeye çalışır.

Bir kişi bir alerjene ilk kez maruz kaldığında, genellikle bir reaksiyon yaşamaz. Bağışıklık sisteminin maddeye karşı bir duyarlılık oluşturması genellikle zaman alır.

Zamanla, bağışıklık sistemi alerjeni tanımayı ve hatırlamayı öğrenir. Bunu yaparken, maruz kalma meydana geldiğinde ona saldırmak için antikorlar üretmeye başlar. Bu birikime sensitizasyon duyarlı hale gelme denir.

Belirtileri Nelerdir?

Alerjik reaksiyon iltihaplanma ve tahrişe neden olur. Bununla birlikte, spesifik semptomlar alerjenin türüne bağlı olacaktır. Örneğin, bağırsakta, deride, sinüslerde, hava yollarında, gözlerde veya burun geçişlerinde alerjik reaksiyonlar meydana gelebilir.

Aşağıda, alerjisi olan kişilerde neden olabilecek bazı tetikleyiciler ve semptomlar bulunmaktadır.

Toz ve Polen

Tıkalı bir burun, kaşıntılı, sulu ve şiş gözler ve burun akıntısı, öksürük, kaşıntılı gözler ve burun akıntısı

Yiyecek

Kusma, şişmiş bir dil, ağızda karıncalanma, dudakların, yüzün ve boğazın şişmesi, karın krampları, nefes darlığı, özellikle çocuklarda rektal kanama, ağızda kaşıntı, ishal

Böcek Sokmaları

Hırıltı, sokma yerinde önemli şişlik, kan basıncında ani düşüş, kaşınan cilt, nefes darlığı, huzursuzluk, kurdeşen veya vücuda yayılan kırmızı ve çok kaşıntılı bir döküntü, baş dönmesi, öksürük, göğüste sıkışma, dilin, dudakların ve yüzün şişme, kızarıklık, kaşıntı ve semptomlar şiddetlenirse anafilaksi gelişebilir.

Anafilaksi Belirtileri

Anafilaksi, alerjik reaksiyonun en şiddetli şeklidir. Bu tıbbi bir acil durumdur ve hayatı tehdit edici olabilir. Anafilaksi, alerjene maruz kaldıktan dakikalar veya saatler sonra ortaya çıkan semptomlarla hızlı bir şekilde gelişebilir. Araştırmalar, anafilaksinin en sık deri ve solunum sistemini etkilediğini göstermektedir.

Bazı Semptomlar:

• Kurdeşen,
• Kızarma ve kaşıntı,
• Nefes almada zorluk,
• Şişme,
• Düşük kan basıncı,
• Kalp atış hızındaki değişiklikler,
• Baş dönmesi ve bayılma,
• Bilinç kaybı

Bu semptomları tanımak, zamanında tedavi almak için çok önemli olabilir.

Nedenler

Alerjik bir reaksiyon meydana geldiğinde, alerjenler vücudun ürettiği immünoglobin E (IgE) adı verilen antikorlara bağlanır. Antikorlar vücuttaki yabancı ve potansiyel olarak zararlı maddelerle savaşır. Alerjen IgE’ye bağlandığında, belirli hücre türleri – mast hücreleri dahil – alerjik reaksiyonun semptomlarını tetikleyen kimyasallar salacaktır. Histamin de bu kimyasallardan biridir. Hava yollarındaki ve kan damarlarının duvarlarındaki kasların gerilmesine neden olur. Ayrıca burun astarına daha fazla mukus üretme talimatı verir.

Risk Faktörleri

18 yaşının altında olan veya kişisel ya da aile geçmişinde astım ya da alerji öyküsü olan kişilerde alerji riski daha yüksek olabilir. Bazı araştırmacılar, doğum sırasında annenin mikrobiyomuna maruz kalmadıkları için sezaryen ile doğanların da daha yüksek alerji riskine sahip olabileceğini öne sürmektedirler.

Yaygın Alerjenler

Potansiyel alerjenler hemen hemen her yerde görünebilir. Teorik olarak, bir kişinin herhangi bir yiyeceğe alerjisi olabilir. Buğdayda bulunan protein olan gluten gibi spesifik bileşenler de reaksiyonları tetikleyebilir.

Alerjiye Neden Olma Olasılığı En Yüksek Olanlar 

Yumurtalar, özellikle beyazları, balık, süt, yer fıstığı, fındık ağacı, kabuklu deniz ürünleri buğday, soya, evcil hayvan kürkü, kepek, deri pulları veya salyaları, küf, penisilin gibi ilaçlar, böcek sokmaları ve ısırıkları, hamam böcekleri, sivrisinekler, tatarcıklar ve güveler, bitki polenleri, ev kimyasalları, nikel, kobalt, krom ve çinko gibi metaller, lateks sıralanabilir.

Alerji Testi

Alerji testleri, belirtileri neyin tetiklediğini tam olarak söylemenin en iyi ve en güvenli yoludur. Yaygın tetikleyiciler şunlardır: toz akarları, hayvan kepeği, küfler, polenler, hamam böceği dışkıları, böcek sokmaları yiyecekler, lateks ve ilaçlar.

Deri testleri: Bu en yaygın test türüdür. Bu testte, cilde az miktarda alerjen konulur ve bu bölge batırılır veya çizilir. Alerji varsa, prick test bölgesinde biraz şişlik yaşanır. Bu testin sonuçları genellikle 15 dakika içinde öğrenilebilir.

İntradermal testler: İntradermal testler prick testlerinden daha hassastır ve prick test sonuçları yetersiz olduğunda kullanılabilir.

Provokasyon testleri: Provokasyon testleri, yiyecek veya ilaç alerjisi olduğundan şüphelenildiğinde kullanılır. Bu testte, hastalar bir alerji uzmanının yakın gözetimi altında çok az miktarda olası alerjenleri yerler veya solurlar. Provokasyon testleri, anafilaksi riski taşıdığı için mutlaka bir alerji uzmanı tarafından uygulanması gerekmektedir.

Kan testleri: Bu test için, kan alınır ve alerjiler için test edilir. Bu test diğer bazı testlerden daha maliyetlidir. Sonuçların alınması da diğer test uygulamalarına oranla daha uzun sürebilmektedir.

Tedavi Yöntemleri

Bir alerjiyi yönetmenin en iyi yolu alerjenden kaçınmaktır, ancak bu her zaman mümkün değildir. Bu durumlarda tıbbi tedavi yardımcı olabilir.

İlaçlar

İlaçlar bir alerjiyi iyileştirmez, ancak bir kişinin bir reaksiyonun semptomlarını yönetmesine yardımcı olabilir.

Antihistaminikler: Bunlar, bağışıklık sisteminin bir reaksiyon sırasında saldığı histaminin etkisini bloke eder.

Dekonjestanlar: Bunlar tıkalı bir burnu rahatlatmaya yardımcı olabilir.

Kortikosteroidler: Bunlar hap, krem, burun spreyi veya inhaler şeklinde bulunur. Enflamasyonu azaltmaya yardımcı olurlar.

İmmünoterapi: Bu, bir kişinin uzun vadeli tolerans geliştirmesine yardımcı olabilir. Bir kişi, alerjenin kademeli olarak artan dozlarını tablet veya enjeksiyon olarak alarak zamanla bağışıklık sisteminin tanıması sağlanır.

Lökotrien reseptörü antagonistleri (antilökotrienler): Bunlar, diğer tedaviler işe yaramadıysa bazı alerjilerde yardımcı olabilir.

Önleme ve Önlemler

Alerjiyi önlemenin veya iyileştirmenin bir yolu yoktur, ancak bir reaksiyonu önlemek veya bir reaksiyon meydana gelirse semptomları yönetmek mümkündür.

Alerjik reaksiyon riski taşıyan kişiler şunları yapmalıdır:

Hangi maddelerden kaçınılacağını bilmek için alerji testi yaptırın.
Bilinen alerjenlere maruz kalmamak için önlemler alın.
Alerjiniz hakkında arkadaşlarınızı, akrabalarınızı, iş arkadaşlarınızı ve başkalarını bilgilendirin.
Alerjinin ayrıntılarını içeren bir tıbbi kimlik taşıyın.

KAYNAK: Hasan GİRGİN