0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Bağışıklık sistemi (immün sistem) nedir?

Bağışıklık sistemi, canlıları hastalılara karşı korumak amacı ile patojen ve tümör hücrelerini tanıyarak onların yok edilmesini sağlamaya çalışan işleyişin toplamıdır. Sistem, canlı vücuduna giren tüm yabancı maddeleri tarar ve anormal yapıları tanıyarak onlara engel olmaya çalışır ve savunma mekanizması olarak antikor ve antijenler oluşur. İmmünite antikorlarla vücudu korumaktır. Canlı vücudu doğal olarak vücudu korumaya çalışmaktadır. Bu koruma yeteneğine de immünite denmektedir. Antikor koruyucu proteindir. Antikorla immünglobünlerdir. Antikor yalnızca kendini meydana getiren antijen ile birleşir. Örneğin su çiçeği antikoru yalnız su çiçeği virüs antijeni ile birleşebilmekte ve hastayı sadece su çiçeği hastalığına karşı koruyabilmektedir.

Grip ve soğuk algınlığına karşı bağışıklık sistemini güçlendirmek en temel kural kabul ediliyor. Bunun için de doğal destekçi besinlerden faydalanmak gerekiyor. Grip ve nezleden korunmak için özellikle önemli bir antioksidan olan C vitamini tüketmek, vücuttan toksik maddelerin atılmasında ve bağışıklık sisteminin güçlenmesinde önemli rol oynuyor. Bunun yanı sıra A ve E vitaminleri, demir, çinko, omega 3 yağ asitleri de en büyük destekçilerden sayılıyor. Bağışıklık sistemini güçlendirirken probiyotik, prebiyotik ve lifli besinlerle bağırsak florasını dengelemek de büyük önem taşıyor. Peki bütün bu doğal savaşçı besinler nelerdir?

Bağışıklık sistemini ne güçlendirir? Ne zayıflatır?

Bağışıklık sistemi birçok etmenden etkilenmektedir. Bu etmenler bağışıklık sistemini güçlendirir veya zayıflatır. Bunlar arasında:

Uyku düzeni: Vücut fonksiyonlarının düzenli çalışabilmesi için vücudun dinlenmesi gerekmektedir. Beynin dinlenme durumuna geçişi uyku evresidir. Beyin uyku halinde toksik atıklardan kurtulmaktadır. Böylelikle vücut fonksiyonlarının düzenli işleyişini sağlayabilmektedir. Uyku süresi yaşa bağlı olarak değişiklik göstermektedir, ancak yetişkin bireyler için günlük ortalama uyku süresi 6-8 saattir. Daha az ya da daha çok uyumak bağışıklık sistemini zayıflatmaktadır.

Beslenme alışkanlığı: Yetersiz ve dengesiz beslenme bağışıklık sistemini zayıflatmaktadır. Antikor oluşumu için kaliteli proteine ihtiyaç vardır. Vitaminler antioksidan etki göstermekte ve bağışıklık sistemini güçlendirmektedir.

Stres seviyesi: Stres beynin hormonal yapısını etkileyen faktörlerden biridir. Stres seviyesi, bağışıklık sistemini direk ve dolaylı olarak etkilemektedir.

Kronik hastalıklar: Kronik hastalıklar vücut işleyişini etkilemektedir ve bağışıklık sistemi etkilenmektedir.

Kan değerleri: Bağışıklık sistemini etkileyenler arasında diyabet, kolesterol, tiroid gibi bazı sağlık durumları yer alabilir. Bunlar için bir kan tahlili yaptırmak gerekebilir. Bu nedenle, kan değerlerinin referans aralıklarda olması gerekmektedir. Sağlıklı bir birey için kan değerleri sonuçları:

• Açlık Kan Şekeri <100 mg/dl
• HbA1C <%5.5
• Total Kolesterol <200 mg/dl
• HDL >45
• LDL <160 mg/dl
• Trigliserid <150 mg/dl
• Beden Kütle İndeksi <25 kg/m2
• Kan Basıncı <140

Bağışıklık sisteminde proteinlerin önemi

Proteinler bağışıklık sisteminin gelişmesinde rol alan antikorların yapımı için elzem bir maddedir. Protein yapı taşı olan Arginin, Glutamin, Metionin, Histidin en önemli amino asitlerdir. Hayvansal kaynaklı besinler kaliteli rotein kaynaklarıdır. Protein ihtiyacı yaş, boy, kilo, cinsiyet vb durumlara göre değişiklik göstermektedir. Günde 2-3 porsiyon süt ve süt ürünleri tüketimi, günde en az 1 kere et/tavuk/balık/yumurta tüketimi önerilmektedir. Kurubaklagil ve yağlı tohumlarında protein açısından zengin besinlerdir.

Bağışıklık sistemini güçlendiren besinler nelerdir?

Yumurta: Bağışıklık sistemini güçlendiren besinler arasında ikinci sırada yumurta gelir. Antikorların yapısı proteinlerden oluşmaktadır ve bu proteinlerin yapı taşı olan amino asit içeriğini önemlilik arz etmektedir. Bu amino asitleri içeren besinler yumurtadır. Yumurta örnek proteindir ve A ve B vitaminleri yönünden zengindir. Günde 1 defa tüketimi önerilmektedir. Alerjen ve kronik hastalık durumunda mutlaka uzmana danışılmalıdır.

Sarımsak: Sarımsak vücuda giren mikroplarla savaşarak, bağışıklık sistemini güçlendiriyor. Nezle ve gribe karşı büyük etki gösteriyor. İçeriğindeki allicin biyoaktif bileşeni sarımsak çiğnendiğinde, dövüldüğünde veya kesilerek tüketildiğinde açığa çıkarak daha çok fayda sağlıyor. Hafif bir nezle başlangıcınız varsa, mide ile ilgili bir probleminiz yoksa, gece yatmadan önce doğranmış bir diş sarımsağı limon suyuyla yutarak gribe yakalanma riskini azaltabilirsiniz.

Narenciyeleri sıkmayın, yiyin: Bağışıklık sistemini güçlendiren besinler arasında üçüncü sırada narenciye ürünleri yer alır. Narenciyeler C vitamini kaynağıdır. Narenciyelerin posa içeriği ve şeker içeriği de yüksektir. Posa içeriğinden dolayı narenciyeler sıkılmadan tüketilmesi önerilmektedir. Böylelikle şeker tüketimini de dengede olacaktır. Mevsimsel olarak günde 2 porsiyon önerilmektedir.

Su içmeyi unutmayın: Hastalıklarda vücudumuzdan toksinlerin ve mikropların daha kısa sürede atılabilmesi için mutlaka yeterli su tüketilmeli. Özellikle griple beraberinde gelebilecek olan yüksek ateş, ishal gibi durumlarda yüksek sıvı kayıplarına karşı günlük 10-12 bardak su tüketmek gerekiyor.

Öksürük için ekinezya: Özellikle soğuk algınlığı ilaçlarında, öksürük damlalarında önemli bir kaynak olan ekinezya, bağışıklık sistemini güçlendirerek üst solunum yolları tedavisinde etkili oluyor. C vitamini, flavonoidler gibi antioksidanlarla da yüklü olan ekinezyayı, kaynamış suyun içerisine bir tutam atıp, kapağı kapatın ve demlemeye bırakın. Günde bir fincan tüketebilirsiniz. Fakat hamilelik döneminde ıhlamur dışında, ekinezya da dahil olmak üzere diğer bitki çayları tüketilmemeli. Bu tür çaylar rahim kasılmalarını, kanama riskini artırarak kötü sonuçlara yol açabiliyor.

Adaçayı boğazdaki iltihabı önlüyor: Adaçayı içerdiği uçucu bileşenler sayesinde; özellikle grip ve soğuk algınlığının yol açtığı boğaz ve ağızdaki iltihaplanmayı, enfeksiyonu önlemeye yardımcı oluyor. Hazırlama şekli önemli; bir tutam adaçayını kaynayan suya atıp 5 dakika demlenmesini sağlayarak ister 1 fincan tüketerek ister gargara yaparak kullanabilirsiniz. Ancak daha fazla miktarda ve her gün tüketilmesi erkeklerde hormonal değişikliklere, hamilelerde ise kanama riskini ve kasılmaları artırarak erken doğum riskine sebep olabiliyor.

Haftada 2 gün balık: Omega 3 ve proteinden zengin balık, içerdiği A ve B grubu vitaminler sayesinde bağışıklığı güçlendiriyor. Özellikle balık mevsimi olan kış aylarında haftada 2-3 gün ızgara, fırın veya buğulama balık tüketmek grip ve nezle karşı koruyor.

Çiğ kuruyemişleri tüketin: Özellikle fındık, ceviz ve badem gibi yağlı tohumlar içerdikleri E vitamini, çinko, magnezyum , omega 3 gibi yağ asitleri, vitamin ve mineral içeriklerinden dolayı bağışıklık sistemini güçlendirerek gribe karşı kalkan görevi görüyor. Günde bir avuç tüketebilirsiniz. Fındık ve bademi kavrulmamış, çiğ tüketmek faydalı.

Kırmızının gücünden yararlanın: Özellikle kırmızı rengini veren ‘antosiyanin’ bileşeni sayesinde bağışıklık sistemini güçlendiren nar, gripten kansere dek birçok hastalığın önlenmesine yardımcı oluyor. Özellikle narın suyunu sıkıp içmek yerine bir büyük narın yarısını tüketmek çok daha fazla fayda sağlıyor.

Yoğurt ve kefir bağırsakları mutlu ediyor: Probiyotik ve prebiyotik kaynakları düzenli tüketildiğinde bağırsak florasını ve bağışıklık sistemini güçlendirerek grip ve soğuk algınlığından korunmaya yardımcı oluyor. Yoğurt; içerdiği laktik asit ile mikroplara karşı vücudun savunma sistemini geliştirirken; kefir de yoğurttan farklı olarak; sindirim sistemine yararlı bakterilerin yerleşmesini sağlayarak bağırsak florasını dengeleyip, bağışıklık sistemini destekliyor ve hastalıklara karşı koruyor.

Karalahana:Karalahana, A, K, C vitamini, kalsiyum ve magnezyum içermektedir ve güçlü antioksidandır. Bağışıklık sisteminin güçlenmesi için önemlilik arz etmektedir. Guatr problemi olan bireylerin doktor ve beslenme uzmanına danışarak tüketmeleri gerekmektedir.

Kuşburnu:Kuşburnu kanı temizlemekte ve kalp damar sağlığını korumaktadır. Böylelikle bağışıklık sistemini güçlendirmektedir.

Zencefil:Bağışıklığı güçlendiren besinler arasında en önemlisi zencefildir. Karaciğerin korunmasına yardımcıdır. Kolesterol düşürücü etkisi olduğu bildirilmiştir. Bununla birlikte bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olduğu da bildirilmiştir.

Zerdeçal: Kalp-damar hastalıklarının önlenmesinde, kolesterolün düşürülmesinde rol oynayan, iltihap önleyici gibi özelliklere sahiptir. Yaklaşık 1 tatlı kaşığı zerdeçalı çorbalara, et ve tavuk yemeklerinize ekleyerek tüketebilirsiniz. Zerdeçalın emiliminin karabiber ile birlikte tüketildiğinde daha yüksek olduğu bildirilmiştir.

Keten Tohumu: Keten tohumu fosfor, magnezyum, bakır ve B grubu vitaminler, omega 3 ile omega 6 yağ asitlerini içermektedir. Yemeklerinize 1-2 tatlı kaşığı kadar ekleyerek keten tohumunun bu etkilerinden faydalanabilirsiniz.

KAYNAK: Hasan GİRGİN